คณะพัฒนาสังคมและยุทธศาสตร์การบริหาร เริ่มจากการเปิดสาขาพัฒนาสังคมในสังกัดของสำนักวิจัยใน ปี 2526 สำหรับการก่อเกิดสาขาพัฒนาสังคมนั้น สืบเนื่องจากคณาจารย์ของสำนักวิจัยในขณะนั้นเห็นว่า สาขาที่มีการเรียนการสอนอยู่ในสถาบัน ยังขาดทางด้านพัฒนาสังคม เนื่องจากขณะนั้นมีเพียง 4 คณะ คือ คณะรัฐประศาสนศาสตร์ คณะสถิติประยุกต์ คณะพัฒนาการเศรษฐกิจ และคณะบริหารธุรกิจ
นอกจากนี้คณาจารย์กลุ่มนี้ยังเห็นว่า ผลงานวิจัยที่ทำมาแล้วควรจะได้มีการนำไปใช้สอน และการเรียนการสอนระดับอุดมศึกษา ควรมีการนำองค์ความรู้ใหม่ที่ได้จากการวิจัยมาสอนด้วย ด้วยแนวคิดดังกล่าวคณาจารย์ในสำนักวิจัยจึงเห็นร่วมกันว่าสถาบันฯ น่าจะมีการเรียนการสอนสาขาพัฒนาสังคมด้วย โดยหลักสูตรควรมีลักษณะพิเศษ คือมีความเป็นสหสาขาวิชาและเน้นการวิจัย มุ่งผลิตมหาบัณฑิตที่มีความรู้ ความสามารถในการวิเคราะห์สังคมแบบองค์รวมพร้อมทั้งสามารถทำวิจัยเป็น จึงได้มีการตั้งคณะกรรมการร่างหลักสูตรพัฒนาสังคมขึ้นในปี 2523 หลักสูตรเสร็จสมบูรณ์และได้รับอนุมัติให้เปิดสอนเป็นสาขาพัฒนาสังคมในสังกัดสำนักวิจัยในปี 2526 ต่อมาในปี 2529 ได้มีการเปลี่ยนสถานภาพจากสาขาพัฒนาสังคมในสังกัดสำนักวิจัย ไปเป็นโครงการบัณฑิตศึกษาพัฒนาสังคม โดยเป็นหน่วยงานอิสระแยกออกจากสำนักวิจัยมีฐานะเทียบเท่าคณะ มีผู้อำนวยการเป็นผู้บริหารโครงการ ต่อมาวันที่ 31 สิงหาคม 2533 ได้รับอนุมัติจัดตั้งเป็นคณะพัฒนาสังคม เพื่อเป็นการขยายโอกาสทางการศึกษาให้แก่ผู้ที่ทำงานและไม่สามารถลาเรียนได้ พร้อมทั้งเป็นการให้โอกาสแก่ผู้ที่อยู่ในจังหวัดห่างไกล และยังไม่มีการเรียนการสอนระดับมหาบัณฑิตในพื้นที่มากนัก คณะพัฒนาสังคม จึงได้เริ่มเปิดโครงการภาคพิเศษ ทำการสอนในวันเสาร์ – อาทิตย์ ขึ้น โดยในปี 2534 เปิดที่กรุงเทพมหานครและจังหวัดอุบลราชธานี ในปี 2537 เปิดเพิ่มที่จังหวัดยะลา และในปี 2543 เปิดเพิ่มที่จังหวัดเชียงราย โดยการเปิดโครงการภาคพิเศษในต่างจังหวัดนั้นเป็นโครงการร่วมมือกับหน่วยงาน ในพื้นที่ในด้านสถานที่ โดยที่จังหวัดอุบลราชธานีได้รับความร่วมมือจากสถาบันราชภัฎอุบลราชธานีและ วิทยาลัยพยาบาลบรมราชชนนีสรรพสิทธิประสงค์ โครงการที่จังหวัดยะลาได้รับความร่วมมือจากวิทยาลัยสาธารณสุขสิรินธร จังหวัดยะลา และโครงการภาคพิเศษที่จังหวัดเชียงรายได้รับความร่วมมือจากสถาบันเทคโนโลยี ราชมงคลวิทยาเขตเชียงราย และวิทยาลัยเทคนิคกาญจนาภิเษก
ในปี พ.ศ. 2547 สภาสถาบันบัณฑิตพัฒนบริหารศาสตร์ได้ปรับโครงสร้างของคณะพัฒนาสังคมแต่เดิม ซึ่งมีการเรียนการสอนสาขาพัฒนาสังคมเพียงสาขาเดียวให้รวมหลักสูตรการจัดการ สิ่งแวดล้อม ซึ่งอยู่ภายใต้การบริหารของสำนักพัฒนาบัณฑิตศึกษา และได้คณะพัฒนาสังคมเป็น "คณะพัฒนาสังคมและสิ่งแวดล้อม" ในปีพ.ศ. 2548 จึงทำให้คณะพัฒนาสังคมและสิ่งแวดล้อมมี 2 สาขาวิชา คือ หลักสูตรศิลปศาสตรมหาบัณฑิต การพัฒนาสังคม และ หลักสูตรวิทยาศาสตรมหาบัณฑิต การจัดการสิ่งแวดล้อม และในปัจุบันในวันที่ 1 มกราคม พ.ศ.2565 สภาสถาบันได้รับการอนุมัติให้มีการเปลี่ยนแปลงชื่อคณะเป็น “คณะพัฒนาสังคมและยุทธศาสตร์การบริหาร”
